Trong bối cảnh bùng nổ của truyền thông, mạng xã hội, các thế lực thù địch, phản động và phần tử cơ hội chính trị thường xuyên sử dụng chiêu bài cắt ghép, đưa nội dung văn bản, phát biểu của lãnh đạo ra khỏi bối cảnh gốc hoặc chỉ trích dẫn một vài câu, một vài ý nhỏ trong cả một bài phát biểu, một văn bản dài hàng chục trang theo kiểu « đoạn chương thủ nghĩa » để cố ý bóp méo sự thật, hạ bệ uy tín lãnh đạo, địa phương, gây chia rẽ nội bộ, làm lung lay niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Đây không phải là “phê bình xây dựng” mà là một hình thức tuyên truyền đen có chủ đích, có tổ chức, được thực hiện bài bản theo kỹ thuật tâm lý chiến hiện đại.
1. Bản chất của chiêu bài
• Cố ý tách rời câu nói khỏi bối cảnh lịch sử, chính trị, xã hội cụ thể mà lãnh đạo đưa ra phát biểu.
• Chỉ lấy một đoạn ngắn (thường 5–15 giây trong video hoặc 1–2 câu trong văn bản hàng nghìn chữ) rồi gán ghép với ý đồ hoàn toàn khác.
• Thêm bình luận độc hại, đặt tiêu đề giật tít kích động (thường dùng từ “sốc”, “phũ phàng”, “coi thường dân”, “lộ bản chất”…) để định hướng dư luận theo hướng tiêu cực.
• Kết quả: Người tiếp nhận thông tin (đặc biệt là những người bận rộn, ít có thói quen kiểm chứng) sẽ tin rằng lãnh đạo “nói thế”, từ đó sinh ra bức xúc, bất mãn, mất lòng tin.
•
2. Các thủ pháp cắt ghép phổ biến thường gặp
a) Cắt đầu – cắt đuôi video: Năm 2021, một đoạn video chỉ 12 giây được lan truyền với tiêu đề “Tổng Bí thư nói ‘đời sống nhân dân còn thấp là do… dân lười’”. Thực tế, trong bài phát biểu gốc dài hơn 2 tiếng, Tổng Bí thư phân tích nguyên nhân đa chiều (cơ chế, thiên tai, dịch bệnh, trình độ quản lý…) và câu đầy đủ là: “…một bộ phận cán bộ, đảng viên còn suy thoái, một bộ phận người dân chưa thật sự năng động, sáng tạo, thậm chí còn trông chờ, ỷ lại…”.
Câu này nằm trong phần phê bình cả hai phía (cán bộ và một bộ phận người dân), nhưng khi cắt bỏ phần cán bộ, chỉ giữ lại phần nói về người dân thì lập tức biến thành “lãnh đạo đổ lỗi cho dân”.
b) Trích một câu trong văn bản dài rồi đảo ngược logic: Năm 2023, một trang chống phá trích câu của Thủ tướng: “Chúng ta không chọn giải pháp dễ là phát tiền trực tiếp cho dân như một số nước”. Sau đó bình luận: “Thủ tướng coi thường dân, không muốn giúp dân nghèo”. Thực chất câu đầy đủ trong hội nghị trực tuyến toàn quốc là: “Chúng ta không chọn giải pháp dễ là phát tiền trực tiếp cho dân như một số nước, mà chọn giải pháp khó hơn nhưng bền vững hơn: tạo việc làm, phục hồi sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội lâu dài…”
Khi bỏ mất nửa sau, câu nói từ “có trách nhiệm, có tầm nhìn dài hạn” bị biến thành “không quan tâm dân nghèo”.
c) Ghép nối nhiều phát biểu ở nhiều thời điểm khác nhau để tạo mâu thuẫn giả: Lấy câu năm 2016 “phải chống tham nhũng không có vùng cấm” ghép với câu năm 2022 “một số trường hợp xử lý còn chưa nghiêm” rồi kết luận “lãnh đạo nói một đằng làm một nẻo”. Thực tế hai câu nằm trong hai bối cảnh hoàn toàn khác nhau, cách nhau 6 năm với hàng nghìn vụ án đã được xử lý giữa hai thời điểm.
Gần đây các đối tượng xấu xuyên tạc phát ngôn của Đại biểu Quốc hội về quy định xử phạt hành vi xã hội (tháng 9/2025). Vào tối ngày 1/9/2025, một tài khoản TikTok đã lan truyền video cắt ghép hình ảnh Đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai (đại diện tỉnh Lâm Đồng) tại nghị trường, kèm dòng chữ giật gân: “Đề xuất sốc: Vợ hoặc chồng đi nhậu quá 20h có thể bị xử phạt nghiêm, mức phạt dự kiến lên đến 30 triệu đồng”. Đoạn video chỉ kéo dài vài giây, tập trung vào hình ảnh ông Mai đang phát biểu, nhưng không có bất kỳ nội dung âm thanh nào từ bài phát biểu gốc. Thực tế, ông Mai đã phát biểu tại kỳ họp Quốc hội về việc tăng cường quản lý hành vi vi phạm trật tự công cộng, nhấn mạnh vào các biện pháp giáo dục và xử phạt hành chính đối với các hành vi gây rối an ninh trật tự (như đánh nhau, quấy rối), chứ không hề đề cập đến “vợ chồng đi nhậu” hay mức phạt cụ thể 30 triệu đồng. Chiêu bài này nhằm tạo cảm giác “đại biểu xa rời thực tế, áp đặt quy định kỳ quặc lên đời sống dân sinh”, gây bức xúc dư luận. Ông Mai đã nhanh chóng báo cáo vụ việc cho Công an tỉnh Lâm Đồng và Bộ Công an, yêu cầu xử lý tài khoản vi phạm theo quy định pháp luật.
Xuyên tạc Quy định 41 của Bộ Chính trị về miễn nhiệm, từ chức (tháng 4/2024). Tháng 4/2024, bài viết của BBC với tiêu đề “Quy định 41 của Bộ Chính trị giúp cán bộ cấp cao ‘hạ cánh an toàn’” đã bị các diễn đàn phản động lan truyền rộng rãi. Bài viết trích dẫn một phần Quy định 41-QĐ/TW (về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ), tập trung vào các trường hợp cán bộ cấp cao “chủ động xin thôi chức khi mắc sai phạm”, rồi bình luận rằng đây là “cách Đảng cho phép hạ cánh an toàn, tránh xử lý nghiêm”. Thực chất, Quy định 41 được ban hành để tăng cường trách nhiệm, yêu cầu cán bộ tự giác từ chức khi có khuyết điểm, đồng thời kết hợp với các biện pháp kỷ luật nghiêm minh (như cách chức, truy tố hình sự nếu vi phạm nghiêm trọng). Khi cắt bỏ phần quy định về xử lý kỷ luật và trách nhiệm lãnh đạo, bài viết biến một cơ chế tự phê bình, tự chỉnh đốn thành “bảo kê tham nhũng”, nhằm hạ thấp uy tín Bộ Chính trị và gây nghi ngờ về công tác chống tham nhũng của Đảng.
Xuyên tạc phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm về "tiền trong dân rất nhiều" (năm 2016, vẫn được tái sử dụng đến nay). Năm 2016, khi còn là Bộ trưởng Bộ Công an, ông Tô Lâm phát biểu tại phiên họp Chính phủ về tình hình trật tự xã hội: “Lượng tiền tồn đọng trong dân rất lớn”. Câu nói này được một số trang mạng xã hội và diễn đàn chống phá cắt ghép, lan truyền với tiêu đề giật gân như “Lãnh đạo thừa nhận dân giàu có tiền, nhưng chính quyền không cho dân dùng” hoặc “Tiền trong dân nhiều, sao dân vẫn nghèo? Lãnh đạo 'lộ ý đồ' kiểm soát kinh tế”. Thực tế, trong bối cảnh phân tích kinh tế ngầm và các vụ việc như kinh doanh đa cấp huy động hàng nghìn tỷ đồng dễ dàng, câu đầy đủ của ông Tô Lâm là:
“Hàng nghìn tỷ đồng các tổ chức kinh doanh đa cấp huy động được dễ dàng… cho thấy lượng tiền tồn đọng trong dân rất lớn. Những bức xúc của người dân là có thật”.
Phát biểu nhằm nhấn mạnh sự cần thiết cải cách thể chế kinh tế, môi trường kinh doanh để “tiền trong dân” chảy vào các kênh chính thức, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, nhất là kinh tế tư nhân với quan điểm “dân có giàu thì nước mới mạnh” chứ không phải chỉ trích hay coi thường nhân dân. Khi cắt bỏ phần giải thích về kinh tế ngầm và bức xúc dân sinh, chiêu bài này biến nhận định khách quan thành “lãnh đạo ghen tị với sự giàu có của dân”, gây hoang mang về chính sách kinh tế của Nhà nước. Đến nay, câu nói này vẫn bị các thế lực thù địch tái sử dụng trên không gian mạng để xuyên tạc, đặc biệt trong các đợt kích động về bất bình đẳng xã hội.
Ngoài ra, hiện nay phổ biến tình trạng báo chí giật tile, dùng các cụm từ “sốc” khi trích dẫn một ý nhỏ trong văn bản của cơ quan nhà nước gây hiểu nhầm, sai bản chất, làm “mồi” cho các thế lực thù địch, phản động xuyên tạc, chống phá.
3. Mục tiêu chiến lược của chiêu bài này
- Hạ thấp uy tín cá nhân từng đồng chí lãnh đạo → làm suy yếu uy tín chung của Đảng.
- Tạo cảm giác “lãnh đạo xa dân, coi thường dân” → kích động tâm lý bất mãn quần chúng.
- Gây chia rẽ nội bộ: làm một bộ phận cán bộ, đảng viên dao động, nghi ngờ đường lối.
Tạo ra “hiệu ứng đám đông” trên không gian mạng, biến thông tin giả thành “sự thật hiển nhiên” trong nhận thức của hàng triệu người.
4. Cách nhận diện và đấu tranh
• Luôn kiểm tra nguồn chính thống (báo Nhân Dân, Quân đội nhân dân, Cổng thông tin điện tử Chính phủ, kênh VTV, Bản tin VTV24…).
• Đọc/ nghe toàn bộ phát biểu gốc thay vì chỉ xem đoạn video 15–30 giây trên Facebook, YouTube, TikTok.
• Chú ý tiêu đề giật tít và bình luận định hướng đi kèm – đó thường là “mồi dẫn” để kích động cảm xúc.
• Lan tỏa thông tin đúng, đủ, có bối cảnh khi thấy bạn bè, người thân chia sẻ clip cắt ghép.
• Phản ánh nhanh, minh bạch, công khai toàn văn phát biểu ngay sau khi lãnh đạo phát biểu tại các hội nghị không công khai rộng rãi.
Cắt ghép, xuyên tạc văn bản, phát biểu của lãnh đạo không phải là “dân chủ”, không phải “giám sát” mà là hành vi phá hoại có tổ chức, là một dạng khủng bố tinh thần đối với niềm tin của nhân dân. Mỗi cán bộ, đảng viên và người dân cần nâng cao cảnh giác, rèn luyện bản lĩnh thông tin, không để các thế lực thù địch lợi dụng một câu nói bị bẻ cong để phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
